Formy zatrudnienia farmaceutów – rodzaje umów. Różnice, wady i zalety

Na rynku pracy spotyka się różnorodne formy zatrudnienia, a każde z tych rozwiązań wyróżnia się specyficznymi cechami. W związku z tym należy być świadomym tego, jakie konsekwencje wynikają z podpisania konkretnej umowy. Jakie są najpopularniejsze rodzaje zatrudnienia i czym charakteryzuje się każdy z nich?

Formy zatrudnienia w Polsce są bardzo zróżnicowane. W zawodach związanych z branżą farmaceutyczną, najbardziej powszechne jest zawieranie umów o pracę, co związane jest ze specyfiką tych profesji. Z drugiej strony, magister farmacji starający się o posadę kierownika apteki może dostać propozycję innej formy pracy, na przykład zatrudnienia na umowę cywilnoprawną.

Umowa o pracę

Najbardziej pożądaną przez pracowników formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Zgodnie z art. 25 § 1 Kodeksu pracy, umowę o pracę zawiera się na okres próbny, na czas nieokreślony lub na czas określony. Jeśli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.

Czas przepracowany na podstawie umowy o pracę wlicza się do stażu pracy. Na mocy tego typu umowy pracownikom zawsze przysługuje ubezpieczenie społeczne, a także m.in. możliwość skorzystania z płatnego urlopu wypoczynkowego i wychowawczego oraz pobierania zasiłku chorobowego. . Taka forma zatrudnienia wiąże się też odpowiedzialnością, co widać wyraźnie na przykładzie zawodu kierownika apteki.

Kierownik apteki odpowiada materialnie za szkody powstałe z jego winy. Jeśli jest to wina nieumyślna, odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nieprzewyższające równowartości trzech miesięcznych pensji(art. 119 w zw. z art. 114 Kodeksu Pracy, t.j. Dz.U. 2018, poz. 917). Z kolei jeśli kierownik wyrządzi szkodę z winy umyślnej, jest obowiązany do jej naprawienia w całej wysokości (art. 122 Kodeksu Pracy). W przypadku pozostałych pracowników apteki, to co do zasady mogą oni także ponosić odpowiedzialność materialną.

Rodzaje umów o pracę

Umowa o pracę może mieć charakter zatrudnienia na okres próbny – w tym przypadku czas jej trwania nie może przekroczyć 3 miesięcy. Dodatkowo, pracownik może zakończyć współpracę w dowolnym momencie na mocy porozumienia stron lub poprzez złożenie odpowiedniego pisma. W tym drugim przypadku obowiązuje go okres wypowiedzenia:

• 3 dni, gdy umowa o pracę na okres próbny jest zawarta na 2 tygodnie,
• tydzień, jeżeli umowa obejmuje okres dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny ustalony został na 3 miesiące.

Znaną formą zatrudnienia w Polsce jest też umowa o pracę na czas określony. Można ją zawrzeć maksymalnie na 33 miesiące (a dodając do niej okres próbny – na 36 miesięcy). Dodatkowym obostrzeniem jest to, że podpisuje się ją tylko 3 razy z jednym pracodawcą.

Okres wypowiedzenia pracownika zatrudnionego na umowę na czas określony wynosi kolejno:

• 2 tygodnie, jeżeli osoba zatrudniona na podstawie takiej umowy przepracowała mniej niż 6 miesięcy,
• miesiąc, gdy okres pracy wynosił przynajmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony przez okres minimum 3 lat.

Pracowniczą formą zatrudnienia jest także umowa o pracę na czas nieokreślony. To zazwyczaj najbardziej korzystne rozwiązanie. Jest bezterminowe, przez co zapewnia dużą stabilność. Jeśli chodzi o okres wypowiedzenia, jest on taki sam, jak w przypadku umowy o pracę na czas określony.

Rodzaje umów cywilnoprawnych

Inna forma zatrudnienia pracownika to podpisanie z nim jednej z umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Należy jednak pamiętać, że niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy (art. 22 § 12 Kodeksu pracy). Umowy cywilnoprawne mogą być podpisywane wyłącznie, gdy nie występuje tzw. stosunek pracy, czyli sytuacja, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki w określonym miejscu i czasie pod kierownictwem przełożonego. Pracodawca musi pamiętać, że zgodnie z art. 281 pkt 1 Kodeksu pracy,  zawieranie umowy cywilnoprawnej w przypadku zachodzenia przesłanek do podpisania umowy o pracę, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.

Dodatkowo, umowy cywilnoprawne nie gwarantują przywilejów pracowniczych, jak ma to miejsce w przypadku umowy o pracę, np. prawa do urlopu wypoczynkowego, ochrony przed zwolnieniem czy naliczania stażu pracy. Z drugiej strony, tego typu umowy są bardziej elastyczne i nie mają ograniczeń czasowych.

Umowa zlecenie

Zatrudnienie na umowę zlecenie może dotyczyć zarówno magistrów farmacji, jak i techników farmaceutycznych (czytaj także: Warunki pracy sezonowej w aptece). Wyjątkiem są tu jednak osoby odbywające staż – zgodnie z przepisami prawa muszą być one zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Co ciekawe, magistrzy farmacji pełniący funkcję kierownika apteki również mogą podejmować zatrudnienie na umowę zlecenie. W ich przypadku może być to jednak dość niekorzystne rozwiązanie, ponieważ odpowiedzialność finansowa osoby na tym stanowisku w przypadku narażenia właściciela apteki na straty jest wówczas nieograniczona. Zgodnie z treścią art. 415 Kodeksu cywilnego, t.j. Dz.U. 2017 r, poz. 459 ze zm. taka osoba poniesie odpowiedzialność, niezależnie od tego, czy wina była umyślna czy też nie. Zakres takiej odpowiedzialności nie ma też ograniczeń w zakresie kwoty, jaką może żądać właściciel apteki z tytułu poniesionej szkody. Odpowiedzialność materialną mogą ponosić także inni pracownicy zatrudnieni na umowę zlecenie, jeśli takie regulacje zostaną w niej zawarte.

Umowa o dzieło

Inna popularna forma zatrudnienia, czyli umowa o dzieło, zazwyczaj nie jest stosowana ze względu na charakter obowiązków wykonywanych przez magistrów farmacji czy techników farmaceutycznych.

Kolejnym rozwiązaniem jest też samozatrudnienie, które wymaga założenia własnej działalności gospodarczej. Praca w aptece polega wówczas na świadczeniu na jej rzecz usług farmaceutycznych. Podstawą prawną jest podpisanie tzw. umowy o współpracy. Jest to rodzaj tzw. umowy nienazwanej, co oznacza, że nie regulują jej przepisy kodeksu cywilnego, ale jej treść może zostać ustalona przy wykorzystaniu tych przepisów. W związku z tym umowa ta nie gwarantuje żadnych przywilejów pracowniczych, które przysługują w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę. Trzeba również pamiętać, że samozatrudnienie wiąże się z koniecznością  indywidualnego odprowadzania składek, płacenia podatków i załatwiania wszystkich innych kwestii formalnych.

Warto także wspomnieć, że kierownicy aptek mogą być zatrudniani na podstawie tzw. kontraktu menedżerskiego, innego rodzaju umowy nienazwanej, którą inaczej nazywa się umową o zarządzanie lub umową menadżerską. Do kontraktu menedżerskiego odnoszą się przepisy o zleceniu (art. 734-751 Kodeksu cywilnego), a także ogólne przepisy dotyczące zobowiązań (art. 353 i n. Kodeksu cywilnego), jak również kodeksu spółek handlowych.