Apteka internetowa na rynku farmaceutycznym – zalety i wady

Rynek farmaceutyczny w Polsce to nie tylko producenci i dystrybutorzy leków, ale również pacjenci i ich potrzeby. O tym, że popyt na usługi farmaceutyczne stale rośnie, świadczy powstanie kilkuset aptek internetowych oferujących sprzedaż produktów leczniczych. Do rozwoju aptek internetowych przyczynili się sami pacjenci, dla których zakupy online stały się bardzo wygodne.

Apteki internetowe z dnia na dzień zyskują na popularności i cieszą się coraz większym zaufaniem wśród konsumentów. Umożliwiają bowiem kupno produktów leczniczych (z wyjątkiem produktów leczniczych, których wydawanie ograniczone jest wiekiem pacjenta – art. 68 ust. 3 pkt 1 ustawy o prawie farmaceutycznym) w sposób bardziej dostępny, szybszy, dający duży wybór produktów, a także dzięki możliwości porównywania cen.

Apteka internetowa czy stacjonarna?

Apteka internetowa opiera swoje działanie na sprzedaży wysyłkowej. Zgodnie z art. 37aa Ustawy z dn. 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne „sprzedażą wysyłkową produktów leczniczych jest umowa sprzedaży produktów leczniczych zawieraną z pacjentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystywaniu środków porozumiewania się na odległość, w szczególności drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, listu seryjnego w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu, telefonu, telefaksu, radia, telewizji, automatycznego urządzenia wywołującego, wizjofonu, wideotekstu, poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną”.

W ofercie apteki internetowej znajdują się leki bez recepty, suplementy diety, preparaty dla niemowląt i dermokosmetyki. Online można kupić też wyroby medyczne, które nie podlegają refundacji. Internetowe zakupy to duża wygoda dla pacjentów, którzy bez pośpiechu mogą przejrzeć cały asortyment i spokojnie zadecydować o wyborze produktu. Jest to także alternatywa dla osób, które chciałyby uniknąć rozmowy z farmaceutą. Dzięki zakupom internetowym mogą pozostać anonimowe. Bardzo ważne jest to, że produkty lecznicze wydawane z apteki w ramach sprzedaży wysyłkowej nie podlegają zwrotowi z wyjątkiem produktu leczniczego zwracanego z powodu wady jakościowej, niewłaściwego wydania lub sfałszowania produktu leczniczego (art. 68 ust. 3l i 3m ustawy o prawie farmaceutycznym). Apteki internetowe mają bardzo szeroki asortyment. Są też konkurencyjne cenowo do aptek stacjonarnych, jednak należy pamiętać, że w przypadku wysyłki zamówienia doliczana jest dodatkowa opłata.

Apteka internetowa – leki na receptę

Co do zasady zabroniona jest sprzedaż wysyłkowa leków na receptę jako naruszająca zasadę zapewnienia pacjentowi ochrony jego zdrowia. Jednym słowem, nawet posiadając ważną receptę lekarską i dostarczając ją do apteki, nie dostanie się zapisanych na niej leków np. przez pocztę czy kuriera. Wyjątkiem od tego jest regulacja obowiązująca od 1 stycznia 2019 roku, która umożliwia realizację recepty elektronicznej wystawionej przez lekarza, jeżeli produkty te zostały przepisane osobie posiadającej orzeczenie o niepełnosprawności (art. 68 ust. 3 pkt 2 ustawy o prawie farmaceutycznym).

W aptece internetowej leki na receptę można zamówić tylko w przypadku, kiedy sprzedaż online jest rozszerzeniem działalności placówki stacjonarnej. W tym miejscu zaznaczyć jednak trzeba, że rezerwacja leku na receptę przez pacjenta nie jest sprzedażą wysyłkową, ponieważ pacjent jest zobowiązany do jego osobistego odbioru na podstawie prawidłowo wystawionej i ważnej recepty lekarskiej (z wyjątkiem osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, posiadających receptę elektroniczną – art. 68 ust. 3 pkt 2 ustawy o prawie farmaceutycznym). Dlatego przed zakupem warto sprawdzić, gdzie znajduje się najbliższa apteka, która zrealizuje złożone zamówienie.

Wadą apteki internetowej jest brak kontaktu z farmaceutą, który może pomóc w wyborze odpowiedniego preparatu. Osoby, które potrzebują porady, mogą nie uzyskać jej w aptece internetowej (choć niektóre apteki oferują swoim klientom infolinię lub czat z farmaceutą, nie zawsze uzyskane informacje będą satysfakcjonujące i wystarczające dla pacjenta). Stąd też obecność farmaceuty w aptece tradycyjnej daje tej placówce znaczną przewagę nad apteką internetową. Pracownik, z którym można porozmawiać osobiście, to duża zaleta. Może on pomóc w wyborze odpowiedniego preparatu lub zaproponować zamiennik o niższej cenie niż oryginał.

Rola farmaceuty w aptece internetowej

Farmaceuta jest osobą, która ma odpowiednią wiedzę i uprawnienia do wydawania i sporządzania produktów leczniczych. W aptece internetowej nie ma on bezpośredniego kontaktu z pacjentem i możliwości udzielenia mu informacji dotyczących stosowania leków. Kłóci się to z ideą opieki farmaceutycznej. Rola farmaceuty sprowadza się w tym przypadku jedynie do ewentualnego sprawdzania poprawności realizowanych zakupów na podstawie recept lekarskich.

Apteka internetowa – regulacje prawne

Apteka internetowa, aby rozpocząć swoją działalność, musi uzyskać stosowne zezwolenie wydane przez uprawniony organ (art. 99 ustawy o prawie farmaceutycznym). Zgodnie z art. 68 ust. 3 ustawy o prawie farmaceutycznym posiadanie apteki internetowej wiąże się z posiadaniem placówki stacjonarnej. Musi ona spełniać określone wymogi lokalowe art. 97 i art. 68 ust. 3j ustawy o prawie farmaceutycznym), a leki powinny być przechowywane w odpowiednich warunkach. Szczegóły w tym zakresie, a także warunki wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza, sposób dostarczania produktów leczniczych do odbiorców, okres przechowywania dokumentów związanych z prowadzeniem sprzedaży wysyłkowej produktów leczniczych, a także minimalny zakres informacji umieszczanych na stronach internetowych, na których są oferowane produkty lecznicze, określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych.

Informacje na temat aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych, prowadzących wysyłkową sprzedaż produktów leczniczych, są umieszczane w Krajowym Rejestrze Zezwoleń Na Prowadzenie Aptek Ogólnodostępnych, Punktów Aptecznych oraz w Rejestrze Udzielonych Zezwoleń na Prowadzenie Aptek Szpitalnych i Zakładowych (zob. art. 107 ust. 5 ustawy o prawie farmaceutycznym). Aby wydać produkt leczniczy w ramach sprzedaży wysyłkowej konieczne jest zamówienie. Dodatkowo apteki internetowe mają obowiązek prowadzenia ewidencji zamówień produktów leczniczych sprzedawanych w drodze wysyłkowej.

Bibliografia:

1. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. 2017, poz. 1219).
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne (Dz. U 2001, nr 126, poz.1381 t.j. Dz. U 2017, poz. 2211).
3. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 1515).
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych (Dz. U. 2015, poz. 481).